Zamek w Kwidzynie

Zamek kapituły pomezańskiej (Pomezania – kraina historyczna w Prusach) został zbudowany w latach 1320-1340. Wzniesiono go z kamieni i cegieł w formie czteroskrzydłowej budowli na planie zbliżonym do kwadratu, z wieżami w narożach, dwukondygnacyjnym krużgankiem na dziedzińcu i wjazdem od strony północnej, gdzie znajdowało się gospodarcze przedzamcze. Większość prac budowlanych zakończono w latach 1340-1350, w latach 80. XIV w. ukończono gdanisko. Gdanisko, dansker – to średniowieczna latryna w formie wykuszu lub baszty wysuniętej poza obręb murów, połączonej z nimi krytym pomostem, biegnącym na wysokości pierwszego piętra. Nieczystości spadały wprost do fosy. Danskery zachowały się w zamkach w Kwidzynie (pięcioprzęsłowe, najdłuższe w Europie) i Malborku.

Pierwotnie zamek stanowił samodzielne założenie, dopiero później został połączony z katedrą, a jego narożną wieżę południowo-wschodnią przekształcono w dzwonnicę. Ukończenie nowego kościoła katedralnego jest datowane na okres rządów biskupa Jana Möncha (1377-1409). W tym czasie powstał w Kwidzynie unikatowy zespół architektoniczny, w skład którego weszły dwa zamki (biskupi i kapituły), katedra oraz miasto. Poszczególne człony miały własne umocnienia, a połączone murami tworzyły system obronny, doskonale wkomponowany w warunki naturalne terenu. Zamek stał się siedzibą kapituły pomezańskiej, a także centrum religijnym i polityczno-administracyjnym.

Zamek znajdował się w rękach biskupów pomezańskich (także protestanckich po 1525 roku) do roku 1551, gdy przejęli go zarządcy Hohenzollernów. Od tego czasu obiekty zamkowe były sukcesywnie rozbierane w celu pozyskania materiału budowlanego do różnych inwestycji na terenie miasta oraz ulegały uszkodzeniom w czasie licznych wojen: szwedzkich (1655, 1668, 1659), siedmioletniej (1757–1763), napoleońskich (1807, 1812, 1813).

W roku 1728 skrzydło południowe zamku zostało przekształcone w magazyn spożywczy dla garnizonu wojskowego. Po pierwszym rozbiorze Polski zamek stał się siedzibą sądu – przeprowadzono konieczne prace adaptacyjne. W salach I piętra wprowadzono podział na wiele małych pomieszczeń. Rozebrano częściowo zachodni krużganek, budując schody prowadzące z dziedzińca na I piętro. Część zamku zaadaptowano na cele więzienne. W roku 1798 podjęto decyzję o rozbiórce dwóch skrzydeł zamkowych: wschodniego i najbardziej reprezentacyjnego południowego, by z pozyskanego materiału wybudować osobny budynek.

Po roku 1854, na mocy rozporządzenia króla Fryderyka Wilhelma IV, zaprzestano dewastacji zamku i rozpoczęto prace rekonstrukcyjne. Ich najistotniejszy etap przeprowadzono w roku 1874, pod kierunkiem Gustava Reicherta. Odbudowano wieże narożne  zrekonstruowano sklepienia w pomieszczeniach pierwszego piętra skrzydła północnego.

Zamek pełnił funkcje sądu i więzienia do roku 1935. W roku 1936 stał się siedzibą hitlerowskiej szkoły Hitlerjugend HJ-Ostlandführerschule i tę funkcję pełnił do roku 1945. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną zamek uniknął poważniejszych zniszczeń, splądrowano jedynie jego wnętrza. W grudniu 1949 r. roku zamek został przejęty przez Ministerstwo Kultury i Sztuki i został zaadaptowany na cele muzealne.

Źródło: http://www.pomorskie.eu
Źródło: http://www.kwidzyn.pl